Update (2): wanneer leerlingen zelf nakijken. De pijnpunten.

Vorig schooljaar vertelde een collega dat zij gestopt was met nakijken. Dat deden de leerlingen zelf. Dit jaar is dat dus één van mijn voornemens: niet meer nakijken maar door de leerlingen zelf laten doen. En, als bewijs van vertrouwen, het eigen werk, niet dat van een klasgenoot. Met vijf klassen vier rondes verder, het voortschrijdend inzicht. De eerste aflevering staan hier en hier.

Stand van zaken

Halverwege het schooljaar zijn de klassen er aan gewend dat ze zelf nakijken. De vraag “wanneer krijgen we de cijfers” wordt niet meer gesteld, nu wordt er gevraagd naar “wanneer gaan we nakijken”. De stappen zijn de leerlingen ook bekend:

• proefwerk maken
• scan gemaakt
• proefwerk nakijken door leerlingen; invullen puntenformulier
• check door docent
• scan van definitief werk
• werk terug naar leerlingen.

Daar zit nog wel wat werk voor en na, buiten het zicht van de leerlingen, maar in grote lijn is dit hoe het loopt. Deze aanpak levert nog een paar pijnpunten op: verleidingen, moeilijkheden en tijdsbeslag.

Verleidingen

Leerlingen hebben, al dan niet door schade en schande, gemerkt dat het systeem redelijk waterdicht is. De volgende schooljaren kan hier dus winst behaald worden. Met dat waterdichte systeem worden de verleidingen die er toch zijn bestreden:

• niet precies genoeg het nakijkvoorschrift volgen. Hierbij wordt op details het nakijkvoorschrift niet gevolgd. Bijvoorbeeld dat het eindantwoord een zin moet zijn, dat bij de assen van een assenstelsel x, y en O genoteerd moeten staan, etc. Maar ook omgekeerd: iets helemaal fout rekenen terwijl er toch nog een paar puntjes toe te kennen zijn. Het gaat hier om slordigheid of onwetendheid. Deze verleiding wordt bestreden in de tweede correctie door de docent en zijn steeds gezien als onderdeel van het leren nakijken. Er is wel een bonus voor precies nakijken ingesteld: wanneer het aantal scorepunten maximaal + of – 2 van het aantal punten van de docent afwijkt, telt het hoogste aantal scorepunten.
• het nakijkvoorschrift negeren. Het meest zichtbaar was dit bij een proefwerk algebra: leerlingen gaven zichzelf alle punten voor tussenstappen en eindantwoord, terwijl de tussenstappen ontbraken. Dit wordt gezien als eigenwijsheid. Daarom is hier een sanctie aan verbonden: aan de hele opgave worden 0 scorepunten toegekend. Zie het voorbeeld. (Het woord NUL op het cijferformulier is van de docent).
  

  

  Het nakijkvoorschrift van opgave 7.

  

  Hoe de leerling het beoordeelt.

  

  En de punten die de leerling zichzelf geeft.

• eerst verbeteren, dan nakijken. Dit kwam vooral voor bij de eerste proefwerken en bestond uit aanvullen van ontbrekende onderdelen, verbeteren (een – in een + is vrij simpel) tot het compleet herschrijven van antwoorden. Nadat in elke klas dit aan de hand geweest was, is dit besproken. Bij de laatste ronde nakijken is leerlingen verteld dat bij constatering het hele proefwerk het cijfer 1 zou krijgen. De afbeeldingen laten een “mooi” voorbeeld zien.
  

  

  Het gemaakte werk.

   

  

  Het door de leerling gecorrigeerde werk. Twee punten nadat het verbeterd is.

Zoals hierboven staat, bij de laatste ronde is dit met de leerlingen besproken. Dit heeft het aantal “eerst verbeteren, dan nakijken” naar nul teruggebracht. De scans maken duidelijk hoe er gecontroleerd kan worden, de sanctie is voldoende afschrikwekkend om pogingen te voorkomen.

Ook het aantal keren van het negeren van het nakijkvoorschrift is aanzienlijk teruggelopen.

Slordigheid, onwetendheid en toch de verkeerde beslissing nemen blijft voorkomen. Dit komt voort uit het feit dat leerlingen nog geen expert zijn.

Moeilijkheden

Wat gebeurt er wanneer je een taak voor het eerst uitvoert? Grote kans dat het niet goed gaat. En dat is wel wat ik gedaan heb, leerlingen vragen iets te doen wat ze nog niet konden.

Een nakijkvoorschrift volgen gaat nu naar verwachting. Maar wanneer gaat het (nog steeds) mis?

• bij taken die ook na vier hoofdstukken, voor het eerst gedaan worden. Een omgeschreven cirkel controleren, een middelloodlijn controleren op loodrecht-staan etc.
• wanneer er meerdere oplossingsmethoden zijn. Bijvoorbeeld het redeneren met hoeken of het oplossen van vergelijkingen kennen meerdere aanpakken voor één probleem.
• wanneer er een vergissing gemaakt is en er met die vergissing doorgerekend moet worden. Bijvoorbeeld een overschrijffout bij algebra: er ontstaat dan een compleet nieuwe som en die controleren kan erg lastig zijn.

Tijdsbeslag

Ik ben (ook) aan deze werkwijze begonnen in de hoop dat ik de hoeveelheid nakijktijd kon verminderen. Dat begint na een half jaar langzaam te ontstaan. Tot nu kostte deze werkwijze mij meer tijd.

• het maken van het nakijkvoorschrift kost veel tijd. Het moet namelijk véél gedetailleerder zijn dan een nakijkvoorschrift voor een collega. Alle zaken die van belang zijn, moeten aangewezen worden.
• de productie van de nakijk-sets kost tijd. Scannen en/of kopiëren, kost allemaal tijd.
• het nakijken zelf kost een vol lesuur per klas per proefwerk. Dat kan verrekend worden met de tijd die normaal het teruggeven van een proefwerk kost. Bij de eerste rondes was het handig / nodig om met twee docenten aanwezig te zijn, dat is niet meer zo.
• het controleren van het door de leerling nagekeken werk. Dat is: bekijken hoeveel punten de leerling zichzelf gegeven heeft, vervolgens controleren of dat terecht is, eventueel aanpassen.

Pijnpunten: tussenstand

Er waren drie grote pijnpunten bij het zelf laten nakijken door leerlingen. De eerste, verleidingen, is met de genoemde driedeling redelijk onder controle. De tweede, de moeilijkheden zal blijven bestaan. Die komen immers voort uit het feit dat leerlingen nog geen expert zijn. De derde is ook structureel maar lijkt nu in tijdsbeslag te verminderen.

Overzicht.

Het overzicht van de blogpost hierover krijg je hier.