Het is einde schooljaar 2021-2022. Het lerarentekort is duidelijk. Meesterbaan meldt op 17 juni voor mijn vak, wiskunde, 229 advertenties. Voor het VO in totaal 2859. Daar zitten wat detacheerders tussen, maar hoe je het ook bekijkt, het is niet weinig.
Arbeidsmarkt
De vraag naar en het aanbod van arbeid, heet in de economie de arbeidsmarkt. Veel vraag, weinig aanbod, de arbeidsmarkt piept en kraakt. Toch is er geen sprake van een echte arbeidsmarkt. Want op een echte markt wordt de prijs juist bepaald door vraag en aanbod. Veel vraag, weinig aanbod, de prijs stijgt. In de gereguleerde markt die het onderwijs is, is er niet of nauwelijks sprake van marktvorming door de prijs. Of er nou veel of weinig docenten zijn, het salaris verandert er niet door. Reden: de prijs van arbeid, in euro’s en in secundaire voorwaarden, ligt vast in de CAO. En wanneer een nieuw geworven docent er in het arbeidsvoorwaardengesprek er een extra trede of schaal uit weet te onderhandelen, wordt daar nogal een schande van gesproken. Not done. Laat staan hoe gesproken wordt door de docenten die niet in loondienst als zelfstandige op een school komen werken. Pek en veren staan dan in de personeelskamer onder handbereik. Het onderwijs is door en door egalitair.
(Vertegenwoordigers van) scholen zijn op deze markt druk met het werven van personeel. Voor de opkomst van internet, waren de zaterdagkranten het medium voor onderwijspersoneel. Vooral de Volkskrant en Trouw kenden vele pagina’s advertenties van scholen. Dit is nu min of meer verleden tijd, werving gaat grotendeels via internet met het zwaartepunt op Meesterbaan.
Het merkwaardige dat zich voordoet is dat scholen zich in hun uitingen niet richten op docenten. Bont maakt o.a. deze school (Gerrit Rietveld college, Utrecht) het.
Hier volstaat met met de mededeling “wij zoeken een docent, en niet zeuren”. De eventuele belangstellende moet zelf op zoek naar wat het werken op deze school zou kunnen inhouden. In dezelfde plaats kan het ook wat avontuurlijker (X11 mediacollege vmbo-grafisch):
Maar een echt inzicht in wat deze school nou bijzonder maakt om te werken, het knalt niet van de pagina. En wat geboden en gevraagd wordt, is met enige schrijfvaardigheid om te zetten naar een wervende tekst zonder lege woorden.
Het lijkt er op dat in de werving voor personeel hoogstens de uitingen voor leerlingen omgezet worden naar teksten voor docenten. Hoe die zich vertalen naar een andere inhoud van het werk, blijft achterwege. Deze aanpak zie je dan ook veel:
Ook nu weer ronkende woorden over hoe mooi het onderwijs is dat gegeven wordt, maar geen woord over wat dat betekent voor de docenten. En de locatie, Amsterdam-Zuidoost, heeft ook zo zijn issues. Leerlingenpopulatie, parkeren, reiskosten het blijft onbesproken. Mijn reactie op de tekst is enerzijds positief, maar anderzijds haak ik af op de locatie. En wellicht heeft de school die punten opgelost, zijn mijn zorgen al weggenomen. Nu sla ik over, terwijl de school anders een serieuze optie had kunnen zijn.
Hoe het ook kan (advertentie in de Volkskrant):
Ze vertellen welk onderwijsconcept ze volgen, waar ze zitten, wat ze met parkeren en reiskosten doen, dat ze een arbeidsmarkttoelage bieden en geven de ruimte om in gesprek te gaan. Deze school heeft door dat ze gericht moeten werven en dat “kom bij ons” niet volstaat.
Op Twitter volg ik een aantal docenten / schoolleiders uit Engeland. Daar vond ik deze tekst waar docenten mee geworven worden:
Je ziet in de tekst dat er ingegaan wordt op de inhoud van het werk, het werkklimaat, werkomgeving (gebouw en locatie) en nog veel meer. Wat een verschil!
De inhoudsloze werving is slecht voor iedereen. Het gevolg is dat docenten niet of onvoldoende zicht hebben op wat het werk op de beoogde school concreet inhoudt. Dat docenten onterecht voortijdig overslaan of later in het sollicitatietraject afhaken. Dan wordt er heel veel tijd en energie gestoken in een wervingstraject als een schot hagel, terwijl gericht werven effectiever is. Zo is het niet onbelangrijk te weten dat het Gerrit Rietveld werkt met leerpleinen en laptops en X11 vanwege de grafische link werkt met Apple laptops. Moet maar bij je passen als docent.
Voor iedereen..
Op de eerste school waar ik wat langer gewerkt heb, zei de rector altijd dat de school voor alle leerlingen een passende school was. Toch liepen er elk jaar leerlingen vast in het aangeboden Dalton-onderwijs met keuzewerktijd, eigen verantwoordelijkheid enz. Op dezelfde school waren er ook docenten die merkten dat school niet bij hen paste. Die de voorkeur hadden voor een school georganiseerd via de vakgroepen, met een lessentabel zonder keuzewerktijd, enz. Maar ook meegemaakt dat collega’s naar een andere school vertrokken omdat het lesrooster niet te combineren viel met de kinderopvang en bso.
Er is in mijn overtuiging voor (bijna) iedere leerling een passende school. En ook voor (bijna) alle docenten. En als professional is de bevoegdheid weliswaar inwisselbaar voor elk ander, maar jij als vormgever van het onderwijs niet. Je brengt elke dag, elke les, jezelf mee. En een slechte match is daarmee voor iedereen slecht.
Waarmee te werven?
Als voorzet een serie onderwerpen waarop scholen zich kunnen profileren (min of meer in willekeurige volgorde):
- Onderwijskundige koers. Dalton, Vrije school etc.
- Levensbeschouwelijke kleur. Openbaar, PC, RK, Joods, Islam etc. En wat betekent dit voor de docent?
- Vakgroepschool of afdelingsschool.
Is de school georganiseerd rond docententeams die een aantal leerjaren/leerwegen lesgeven, of juist via de vaksecties. - Faciliteiten als laptop, ipad, telefoon etc.
Met welke spullen ga je je werk doen? - Mentoraat
Is het mentoraat vanzelfsprekend voor iedereen, is er maatwerk? Dubbelmentoraat, enkelmentoraat. En wat valt er allemaal onder het mentoraat? Is het behoorlijk gefaciliteerd? - Invulling verplichte scholing
In de CAO zijn er scholingsuren die door school ingevuld worden. Wat gebeurt daar in? - Onderdeel van een scholengroep met daadwerkelijke loopbaankansen
Is de school onderdeel van een scholengroep waardoor mobiliteit tussen locaties mogelijk is? Liggen daar kansen? - Leerplein
Hoe is het onderwijs georganiseerd? Een lokaal, een docent en een klas? Of zijn er leerpleinen enz. Wat is het onderwijsconcept en hoe pakt dat uit voor de docent? - Omvang en rol vaksectie
Ben je met jouw vak de enige deskundige in het team of heb je collega’s in een ander team of ben je onderdeel van een grote danwel kleine vaksectie? En wat levert dat op voor jouw dagelijkse werk. - Groei of krimp
Hoe vergaat het de school en wat betekent dat? - Stadse school of niet
Hoe zijn de leerlingen te typeren? - Keuzewerktijd
Is er keuzewerktijd, hoe ziet dat er in het rooster uit en wat betekent dat voor jouw lestaak? - Ondersteuning in en buiten de klas
Welk werk wordt voor je gedaan? In de klas, maar ook daarbuiten? - Inzet ict in de les
Wordt er gewerkt met laptopts, ipads etc en wat betekent dat voor de lessen? - Niet-lesgevende taken
Hoe wordt er omgegaan met de niet-lesgevende taken? - Loopbaanmogelijkheden
Welke opties zijn er voor de loopbaan? Hoe zit het met de bevordering naar hogere schalen? - Forenzen
Kan je makkelijk bij de school komen? Kan je parkeren? - Reiskosten
Is de vergoeding volgens CAO of wordt er een schepje bovenop gedaan. - Surveillance in de pauze
Hoort dat bij het werk of niet? - Invallessen
Hoort dat bij het werk of niet? - Vrije dag in de week
Kan je, wanneer je niet voltijds werkt, de vrije dag echt zelf kiezen? - Jaarrooster
Zijn er proefwerkweken, activiteitenweken enz? - Eerste / laatste uren
Kan je eerste / laatste uren vrijgeroosterd krijgen om je eigen kinderen naar en van school te halen? - Werkwijze klassenverdeling
Hoe gaat de toewijzing van de klassen? Ligt dat bij de sectie, het team, bij de schoolleiding of .. - Gebruikte methode / eigen materiaal
Welke methode wordt gebruikt, zit daar veel ruimte in? - Eigen lokaal / eigen afdeling / eigen deel van de school
Heeft het team / de vakgroep een eigen plek in het gebouw of wisselt dat steeds? - Buiten-les activiteiten?
Welke culturele / sportieve activiteiten zijn er en welke rol heb je daar in. Van brugklaskamp, tot de excursie naar London of Rome.
En zo kunnen we nog wel een poosje door gaan. Vanzelfsprekend past dit niet in een personeelsadvertentie, maar natuurlijk wel op een website.
TeacherTapp
Dagelijks beantwoorden meer dan 1000 docenten vragen over onderwijs. En alert als altijd, zijn de items opgenomen in de vragenset van 19 juni 2022.
Dan blijken er drie thema’s boven uit te schieten:
- De organisatie van het onderwijs (71%).
Is de school georganiseerd in afdelingen, in teams of via vakgroepen. - De onderwijskundige koers (68%)
Is er een expliciete koers: Dalton, Vrije School etc. - Forenzen, de bereikbaarheid van het werk.
Bereikbaarheid, parkeren.
Willen we wat dieper kijken, dan kunnen we allereerst naar sector uitsplitsen. Daar zitten de grote groepen alleen bij het PO en en het VO, dus daar beperk ik mij toe.
| PO | VO |
|---|---|
| Onderwijsorganisatie (80%) | Forenzen (73%) |
| Onderwijskunde koers (76%) | Onderwijsorganisatie (66%) |
| Forenzen (62%) | Onderwijskundige koers (64%) |
Zelf ben ik verbaasd over het feit dat in het PO het forenzen pas op de derde plaats staat. Mijn verwachting was dat dat veel hoger zou staan. Bij de basisscholen waar ik bekend mee was, kwamen de leerkrachten uit de eigen stad, het eigen dorp, of zelfs de eigen wijk. Terwijl in het VO, forenzen naar een andere stad in mijn beeld heel gewoon is.
Dat de leerlingpopulatie het hoogst bij het Speciaal onderwijs scoort, mag geen verrassing zijn.
De uitsplitsing naar leeftijd geeft iets andere inzichten. De drie hoofdthema’s blijven centraal staan. Per respondentengroep wisselt de relevantie, maar eigenlijk wisselen de meestgenoemde drie, steeds stuivertje.
Effectief werven
Hoewel er zeker verschillen zijn, is de grote lijn duidelijk. Docenten willen weten hoe de school georganiseerd is, of er een onderwijskundige koers is en of het een beetje aan te reizen is. Dat moet er dus besproken worden.
Wat niet zegt dat andere punten onbelangrijk zijn. Voor een kleine groep is bv het eerste lesuur (VO) geen les, essentieel om te kunnen werken. De eigen kinderen moeten gebracht en gehaald. Dit punt is niet expliciet door TeacherTapp gevraagd. Meer onderzoek is dus nodig.
Het is maar werk.
Lesgeven is werk. In een overspannen arbeidsmarkt is het dan logisch dat werkgevers, scholen, zich profileren. Want de basis, salaris, vakantie etc, is op alle scholen gelijk, maar de dagelijkse gang van zaken is dat niet. En als het voor je salaris, de vakantie etc niet uit maakt waar je werkt, zijn dàt de dingen waar je je als school op moet profileren. Zodat je die docenten krijgt die echt bij de school passen. En dan ook niet binnen een paar jaar weer vertrekken.
Photo by Annie Spratt on Unsplash
2 Pingbacks