Aan het einde van het schooljaar 2019-2020 informeerde de schoolleiding of er docenten waren die één van de drie lesuren in de week online zouden willen geven. Om de verworvenheden van de Coronaperiode vast te houden en als voorbereiding op de verbouwing. Want tijdens de verbouwing van het schoolgebouw is er een lokalentekort. Collega J en ik reageerden met een plannetje om onze vier groepen 2h tegelijk online les te geven. Een verslag van onze bevindingen tot nu toe vind je hier. In dit verslag kijk ik naar de reacties van leerlingen op de online-lessen.[i]

De lessen

We zijn begonnen met online lessen bij de start van een nieuw hoofdstuk[ii] We hebben 7 online-lessen en ongeveer 12 lessen op school aan dit hoofdstuk besteed. Bij de derde online-les zijn aan de aanvankelijke 4 groepen er nog 3 bij gekomen. Bij les één en twee werd er op ongeveer 95 leerlingen gerekend, bij de lessen erna op ongeveer 175. Bij alle lessen waren gasten aanwezig. Docenten wiskunde, één uit België, docenten van andere vakken, schoolleiding en een docent nu werkzaam bij de Inspectie. Soms introduceerden de gasten zich, soms niet.

De lessen hebben steeds dezelfde structuur. Een boarding-pass (startvragen), uitleg, voordoen, oefening, een formatief toetsje en daarna een exit-ticket. Eén van de vragen in de exit-ticket is “Wat moet bij de online-lessen anders”. Deze vraag hebben we in 5 van de 7 lessen voorgelegd aan de leerlingen.

Forms was zo ingesteld dat duidelijk was welke reactie van welke leerling kwam. Dat was zichtbaar in het scherm van de leerling bij het invullen.

Inventarisatie

De open antwoorden zijn geïnterpreteerd en gegroepeerd en geteld. Bij het groeperen zijn bijzondere reacties alsnog apart opgenomen (De punt-komma is gebruikt als scheidingsteken). Hieronder als voorbeeld van het samennemen van de reacties, namelijk de reactie dat er niks anders hoeft.

De vraag is als open vraag gesteld. Leerlingen hebben dus ingevuld wat zij op dat moment waardevol vonden om te behouden. De meeste reacties hadden betrekking op één aspect of op de les als geheel. Na het samennemen van 5 lessen ontstond het volgende lijstje met de belangrijkste categorieën:

Deze categorieën zijn in vijf lessen geteld. De resultaten staan in de tabel hieronder. Per les staat allereerst het aantal reacties vermeld. Bij les 2 waren dat er 94. Vervolgens staat per categorie het aantal keren dat deze reactie gegeven is en het percentage van het totaal aantal reacties die les. Bij de totalen het aantal reacties dat van die les in deze tabel opgenomen is. Van les 2 zijn dus 80 reacties opgenomen in de tabel, wat overeenkomt met 85% van de 94 reacties die gegeven zijn. De percentages zijn afgerond op hele procenten.

Er zijn drie regels over de uitleg. Dat die niet bij alle leerlingen aanslaat blijkt uit de responses. Oorzaken hiervoor is vaak een te volle les waarbij de uitleg te grote stappen neemt, te snel gaat of gewoon niet goed genoeg past. Dit is direct terug te voeren op de voorbereiding. We kijken als docenten niet alleen naar de waardering (in sterren), maar ook naar deze opmerkingen.

Onder “de quiz” zijn reacties samengenomen die bijvoorbeeld ingingen op de lengte van de quiz, of hij te makkelijk of te moeilijk was enzovoort. De suggestie om ook of in plaats van de quiz een Kahoot de doen is apart geteld.

Nadeel van een strak voorbereide les is dat er wel interactie is, maar dat er geen plek is voor inhoud die niet voorbereid is. Het is al vervelend een klas te moeten laten wachten op het bijeenzoeken van materiaal, maar zeven klassen laat je niet wachten. Dat er aandacht voor vragen van leerlingen gevraagd wordt is legitiem, maar de keuze in deze aanpak is om dat niet te doen.

Dat er meer tijd voor opdrachten gevraagd wordt, komt elke les voor. Niet in de tabel opgenomen zijn de opmerkingen dat er teveel tijd voor de opdrachten is. Bij lessen per klas wordt nu aan de leerlingen gevraagd om hun (digitale) handje op te steken als ze klaar zijn. Wellicht kan dat in deze aanpak ook.

De chat is een bron van vreugde en van irritatie. De irritatie over de chat zien we terug onder “minder gedoe op de achtergrond”.

Technische problemen, met Teams, met de wifi thuis, met de computer die vastloopt, de telefoon die geen foto’s wil maken, neemt gelukkig wat af maar is een vast punt wat anders moet. Helaas (of gelukkig) hebben wij het meestal niet in de hand. Omdat we elke les leerlingen één of twee keer een foto van het schrift laten maken, is het inleveren apart genomen.

De lessen waren om 08:20 op de woensdagochtend. Dat tijdstip moet blijkbaar ook anders. De start van deze manier van werken was gewoon op school. Na de online-les hebben de leerlingen een tussenuur, waarin ze alsnog naar school toe konden. Voor de leerlingen die dichtbij wonen is dat overbodig, voor leerlingen (en docenten) die wat verder wonen, was dat vrije lesuur noodzakelijk. Door de docenten wordt direct na de les samen met en de gasten nagepraat en worden er plannen voor de volgende week gemaakt.

Opvallend

Een paar resultaten vind ik opvallend.

Ten eerste de hoge score van “niks”. Dat is in lijn met de positieve punten, maar het is mooi dat leerlingen hierin consequent zijn in hun reactie.

De rust, ook zo’n positief punt, zit aan de negatieve kant verwerkt in de “minder gedoe op de achtergrond”, leerlingen noemen de onrust die er wel degelijk is, ook als minpunt. Maar ook de (flauwe) grapjes en het geklets worden ook als minpunt genoemd. Zoals eerder geschreven: het is een evenwichtskoord. Je wilt de lijn open houden maar ook niet storen.

Het meest opvallende is wel, dat leerlingen, voor zover wij kunnen zien, ook bij de negatieve punten zonder enig voorbehoud hun mening geven.

Het gaat er bij de vraag naar wat er moet veranderen niet alleen om wat er genoemd wordt, maar ook wat er niet genoemd wordt. Bij de bespreking van de positieve punten werd de aanpak, de vaste elementen en de Rust, Reinheid en Regelmaat benoemd. Die ontbreken hier. Dus de complimenten hierover zijn dus gemeend en worden breed gedragen. Immers: ze komen bij zaken die anders moeten niet terug.

Leerlingen die het gezamenlijke van zeven klassen, online, niet waarderen lieten zich (gelukkig) wel steeds horen.

Samengenomen

In deze vierde blogpost over de online-lessen kijk ik naar de opmerkingen die leerlingen maken over de lessen met aandacht voor wat ze willen veranderen. Natuurlijk combineer ik dat met de beoordeling in sterren. Dat wat door leerlingen aangedragen wordt om anders te doen, is binnen de kaders. We zitten niet op een doodlopende weg. We moeten ons natuurlijk de opmerkingen over de uitleg aantrekken, net zoals de opmerkingen over de onrust in de chat[iii] Eén les waarin alle zeven 2havo-groepen tegelijk les hebben naast twee gewone lessen, is goed te doen.

 

[i] De periode, van les 2 tot en met les 6, is van 4 november 2020 tot en met 2 december 2021. Nog voor de tweede lockdown dus.
[ii] Dijkhuis, J. H. (2018). Getal & ruimte 2 HAVO/VWO. Noordhoff.
[iii] Deze week is de optie geïntroduceerd dat de chat uitgezet kan worden tijdens een vergadering. Die optie gaat een deel van deze problemen wegnemen.

Photo: Staub, H. (1934) Mountain school, Camuns, Switzerland. Photo