Vijf jaar na het begin van de Corona-epidemie, staan de kranten vol met terugblikken. In de gesprekken hierover komt de felheid die er toen was weer terug. De oude standpunten zijn er nog, wellicht zelfs ondersteund door het zicht op de gevolgen die de lockdowns van de scholen gehad hebben op de leerlingen.

In mijn beeld blijven de gevolgen voor het personeel onderbelicht. Want kinderen waren niet besmettelijk, maar in elke school, elk klaslokaal, zijn ook volwassenen. En die zijn / waren dat wel. Ieder maakt hieromtrent een eigen afweging. Het toenmalige bestuurslid van de Algemene Onderwijs Bond (Aob), Jelmer Evers, haalde in een discussie op BlueSky terug dat de beroepsgroep hierover diep verdeeld was. En waarschijnlijk op alle denkbare onderwerpen: vaccinatie, schoolsluitingen, online-onderwijs etc etc.

Zelf sta (en stond) ik hier rechtlijnig in. Wanneer aan de verschillende overlegtafels iedere groep een vertegenwoordiging heeft, vind ik het de taak van een vakbond om voor het personeel op te komen. Het belang van leerlingen en studenten vertegenwoordigen is dan de taak van het LAKS of de LSvB. Uit een artikel in Trouw van 15 maart 2025 blijkt dat die goed gehoord werden.

Toen ik in hetzelfde BlueSky gesprek de collega’s met long covid benoemde, werd ik weggezet als zeurkous. Met de ondertoon “het gaat toch om de leerlingen!?”. De loopgraven waren weer betrokken. Wellicht ook door mij.

Maakte op nationaal niveau de regering de afweging, op bestuurs- en schoolniveau was dat de schoolleiding. Die dan weer vertrouwde op de uitvoering van de regels (beperkingen) door de docenten en de leerlingen. Met 150+ collega’s heb je dan het volledige spectrum aan reacties binnen één school. De ene ging Full Wappie, de ander kreeg een mentale blokkade en verdween buiten beeld. De meerderheid van de collega’s probeerde er het beste van te maken. In een school waarbij regels veelal gezien werden / worden als vrijblijvende gedragssuggesties, was het wat betreft de uitvoering van de regels, een zooitje.

Vijf jaar verder en blijkbaar werpt het onderwerp ons weer terug in de loopgraven. Dit terwijl de epidemie toch wel min of meer voorbij is en COVID-19 endemisch is. Niet meer dan een jaarlijkse hinder vergelijkbaar met griep.

Maar Corona is niet voorbij. Zichtbaar zijn de rechtszaken die gevoerd worden tegen de relschoppers en de zakkenvullers. De felheid van de reacties laat zien dat er meer is. Onzichtbaar. Dat noch VWS, noch Rutte, noch de Jonge, noch … openheid over de aanpak van de epidemie gegeven hebben laat de nationale aanpak buiten beeld. Ook onzichtbaar is het persoonlijke. Leerlingen die in de mentale problemen kwamen uit eenzaamheid, maar ook uit angst om een kwetsbare opa of oma te besmetten. Leerlingen die “kansrijk bevorderd” zijn en vastgelopen zijn omdat het online-onderwijs toch echt niet goed genoeg was, die zonder het ritueel van de eindmusical, brugklaskamp, CSE, etc etc hun school doorlopen hebben en daardoor achterstand of schade opgelopen hebben. Elke school kan zo een lijstje van actuele problemen leveren van individuele leerlingen die terug te voeren zijn op de Coronaperiode. Kennis, gedrag, houding, het is allemaal anders. En niet direct beter.

Maar ook collega’s die het onderwijs verlaten hebben, omdat ze zich in de steek gelaten voelden door hun schoolleiding, hun bestuur, hun minister. Of collega’s met long covid die zonder enige erkenning van de schade, aankijken tegen een onzekere toekomst met een serieuze arbeidsbeperking. Als essentieel beroep moeten gaan werken, maar daarna de boodschap “niet zeuren, het was voor iedereen erg” krijgen. En dat in het onderwijs, maar ook in de zorg en op nog veel meer plekken.

Blijkbaar is Corona nog te dichtbij om er open en met oog voor klein en groot leed, naar te kijken. De overeenkomsten met de verhalen over de jaren direct na de bevrijding in 1945 zijn opvallend. Het is nog te vroeg. Het ontbreken van een nationale herdenking of viering, laat Corona ook doorlopen. Een nationaal trauma vraagt om een nationaal ritueel om het trauma te verwerken en de periode af te sluiten.

 

Foto: Arthur Rothstein, FSA (Farm Security Administration), 1935. School in Alabama.