Teach Like a Champion 3.0 is de nieuwe editie van het bekende werk van Lemov. De vorige editie ben ik begonnen met lezen en bespreken, maar vrij in het begin gestrand. Met de nieuwe editie een nieuwe poging. In deze post bespreek ik hoofdstuk 11: High behavioral expectations. De inhoudsopgave is klikbaar, zodat je snel bij je keuze bent. Vind je het leuk? Vragen, opmerkingen? Laat commentaar achter!

In de inleiding bij dit hoofdstuk houdt Lemov een pleidooi voor lessen, klassen, waarin geleerd kan worden. Hij sluit aan bij Bennett (2022) die als norm stelt dat ook de zwakste leerling zich veilig en gezien moet voelen zodat ook die leerling kan leren. En het is de taak van de docent om een positief werkklimaat te organiseren en in stand te houden. Zodat de zwakste leerling kan leren. Dan kan het nog zijn dat de les voor een buitenstaander chaotisch lijkt, dat er lawaai is, veel gepraat en gedoe. Maar alles binnen de kaders die de docent stelt. Onder leiding, onder regie, van de docent.

Leerlingen komen voor een goede les. Ze komen voor Frans, wiskunde, Engels of Economie. Ze willen hun tijd nuttig besteden in een positief en veilig leerklimaat. De ene leerling die “lollig” doet, verspilt die tijd. Het is aan de docent om dat te regelen. Het is een fantasie te veronderstellen dat leerlingen dit zelf onderling kunnen regelen.

Het hoofdstuk gaat in op de technieken om zo’n positief leerklimaat voor elkaar te krijgen. Hoe onrust te voorkomen, hoe escalatie te voorkomen.

De kritiek dat Lemov hiermee alleen maar gehoorzame arbeiders creëert, verwerpt hij. Dat je je leert te gedragen, vergroot je gedragsopties, leert je je te voegen naar de mores. Door de klas heen gillen, brutaal zijn, ongestructureerd een betoog houden, etc zijn geen vaardigheden die je in staat stellen de wereld te veranderen of te verbeteren.

Technique 52: What to do

Deze techniek gaat over de kunde van het instructie geven. De aanwijzingen.

  • Specific Directions. Wees specifiek en volledig in wat je wilt en formuleer dat zo dat je aangeeft wat je wél wilt.
  • Concrete Directions. Specifiek en concreet gaan in elkaar over.
  • Sequential Directions. Wanneer er een procedure doorlopen moet worden, dan kan het slim zijn die in stapjes op te delen en pas aan de volgende stap te beginnen als de voorgaande af is.
  • Observable Directions. Formuleer in zichtbare acties of resultaat.

Deze aanwijzingen worden aangevuld met hoe je dat moet doen. Wees kort. En dat kan best vriendelijk of neutraal zijn, maar kort is beter. Gebruik steeds dezelfde woorden, zodat glashelder is wat er moet gebeuren. Bij langere procedures, begin met de “als ik start zeg, dan…” voordat je vertelt wat er moet gebeuren.

Als onduidelijk is, waarom leerlingen de opdracht niet uitvoeren, ga er dan van uit dat die opdracht onduidelijk was. Geef de verbeterde instructie nog een keer. Bij beginnend dwarsliggen van een leerling, ga dan door waardoor je uitstraalt dat je er echt vanuit gaat dat de instructie opgevolgd wordt. Wanneer leerlingen de grenzen opzoeken, maak de instructie dan korter en eenduidiger en blijf vooral kalm. Bij echt dwarsliggen, ga dan terug naar elementaire instructies “pen in de hand” en doe die stap voor stap.

Vertaling

In de vertaling heet deze techniek “Klare taal”. De vertaling volgt de Engelse tekst redelijk goed. De aanwijzing over visuele communicatie komt uit het kader over Online onderwijs. Daar zijn geschreven instructies doorslaggevend. Heldere teksten, aangevuld met icoontjes zijn dan een goede manier.

Wat ik doe

De stagiairs die ik begeleid heb, lopen hier het meest direct tegenaan. Ze zijn niet duidelijk. Ze denken duidelijk te zijn. Mijn slogan is dan ook: als je denkt duidelijk te zijn, moet het duidelijker. Vooral het tussenwoordje “even” is hierbij dodelijk. “Wil je even luisteren”… nee. Pak je even je boek er bij?

De rust en orde die ik in de klas heb, bouwt voort op het zorgvuldig kiezen van woorden van instructies.

Wanneer het niet loopt zoals beoogd, is de aanname dat ik onduidelijk ben, vooral goed voor de sfeer, omdat de “schuld” niet bij de leerling gelegd wordt. En dat ongeacht wat de werkelijkheid is. Leerlingen voelen zich dan niet aangevallen.

Technique 53: Radar and Be seen looking

Waar ga je staan in het lokaal en hoe laat je zien dat je aan het kijken bent. Wanneer je voorin in een hoek van het lokaal gaat staan, heb je het beste zicht over de klas. Je kan dan zien of datgene dat je gevraagd hebt, ook uitgevoerd wordt. In een hoek hoeft minder te draaien om iedereen te kunnen zien. Eventueel met een klein stapje achteruit om je blikveld nog verder te vergroten.

Door opmerkingen als “nog twee mensen die nog niet aan het werk zijn”, maak je duidelijk dat je toeziet op wat er gebeurt. Door om een fictieve hoek in een bepaalde richting te kijken maak je duidelijk dat die leerling(en) jouw extra aandacht hebben. Werkt heel preventief.

Vertaling

Deze techniek heet “100% radar en Laten zien dat je kijkt”. De uitgebreide bespreking van de filmpjes en een paar foto’s uit de filmpjes zijn weggelaten. Dat is jammer, omdat deze techniek volgens mij het moet hebben van voordoen en nadoen.

Wat ik doe

Plek in de klas is een belangrijk punt. Van een hele goede vmbo-docent leerde ik dat door soorten activiteit een vaste plek te geven, leerlingen niet alleen horen, maar ook kunnen zien wat er van hen verwacht wordt. Zo startte ik jarenlang de les door op de hoek van het bureau te gaan zitten. Wat ik zei en wat ik deed waren beide aanwijzingen voor de leerling. Bij drukke klassen stond ik in de hoek van de klas om uitleg te geven. Soms voelt dat als een terugtrekkende beweging, maar het maakt voor jezelf veel uit dat je met weinig moeite de hele groep kunt zien.

Technique 54: Make expectations visible

Wanneer je instructies geeft in zichtbaar gedrag, is het makkelijker te zien of de instructie opgevolgd wordt. Benoem dat zo, dat het direct bijdraagt aan de les. Dus “maak deze som in je schrift” in plaats van “maak deze som”. Helaas wordt deze techniek niet uitgebreid besproken.

Vertaling

In vertaling “Maak verwachtingen zichtbaar”. In de vertaling staat een mooie: “Ervoor zorgen dat leerlingen je aanwijzingen opvolgen is veel makkelijker in goede banen te leiden als je aanwijzingen geeft waarbij leerlingen daadwerkelijk iets moeten doen.”

Wat ik doe

Deze techniek is een variatie op “Als je denkt dat je duidelijk bent, moet het duidelijker”. Dus in plaats van “Spullen op tafel”, wordt het tegenwoordig “Boek open op pagina ..”. Want “spullen” kan van alles zijn en dat ze op tafel liggen betekent niet dat er uit gewerkt kan worden.

Wanneer het gaat om het maken van een opgave, maak ik duidelijk dat er wat moet gebeuren, door het eindresultaat te beschrijven “maak deze som in je schrift” en dat laatste onderstreep ik nog wel eens door vooraf te zeggen dat ik een schrift onder de documentcamera ga leggen om klassikaal te bespreken.

Technique 55: Least invasive intervention

Wanneer je leerlingen moet corrigeren gaat dat bij voorkeur zo, dat het de les niet verstoort. Daarom zes interventies:

  • Nonverbal intervention. Een gebaar, een blik, een tikje op een tafel. Kleine signalen die leerlingen duidelijk maken dat het net even anders moet. Een klas went er aan wanneer je steeds hetzelfde doet en het repertoire beperkt.
  • Positive Group Correction. Je geeft aan wat je van de klas / groep verwacht. Daarmee corrigeer je leerlingen die dat nog niet aan het doen waren. “Iedereen neemt over wat op het bord staat”, terwijl velen al aan het schrijven zijn, maakt degenen die dat nog niet doen duidelijk dat ze aan het werk moeten.
  • Anonymous Individual Correction. Sluit aan bij de Positive Group Correction, maar dan benoem je ook dat nog niet iedereen de instructie opvolgt. “nog twee mensen die ook aan het werk moeten”.
  • Private Individual Correction. Je loopt naar een leerling toe en fluistert de correctie. Terwijl de hele klas aan het werk is, corrigeer je zo de ene leerling die dat nog niet doet. Wanneer je dat fluisteren met een individuele leerling afwisselt met Private Individual Praise, “dat was een goed antwoord dat je gaf, complimenten”, wordt het voor klasgenoten minder interessant om mee te luisteren. Immers, de fluistering kan een correctie of een compliment zijn.
  • Lighting Quick Public Correction. Voor iedereen hoorbaar die ene leerling corrigeren. “ook Daan moet aantekeningen maken”. Daarmee corrigeer je ook andere leerlingen die dat nog niet aan het doen waren. Door dit te fluisteren, trekt het extra aandacht, terwijl het minder directief overkomt.
  • Consequence. Straf. Is wel invasief.

Er zijn twee misconcepties. De eerste is, dat dit een escalatieladder is. Dat is niet zo. Een goede docent gebruikt alle zes, afhankelijk van de situatie. De tweede is, dat niet reageren op ongewenst gedrag een goede strategie is. Dat is niet zo. Niet reageren normaliseert ongewenst gedrag.

Vertaling

In vertaling heet dit “100% Niet-verstorend ingrijpen”. Niet zo’n mooie vertaling. Want 100% niet verstorend, is niet wat Lemov wil overbrengen. Verder volgt het de originele tekst goed.

Wat ik doe

Deze zes technieken gebruik ik allemaal. En naar bevind van zaken. Wat ik te weinig doe is Private Individual Praise.

Het fluisteren van een correctie door de klas wordt meestal door leerlingen goed begrepen. Ze snappen direct dat het een vriendelijke correctie is, ze schieten niet in de weerstand. En klasgenoten horen dat het ongewenste gedrag gezien is en dat er tegen wordt opgetreden.

Technique 56: Firm, Calm finesse

Toon, woordkeuze en aanpak zijn positief, rustig en zelfverzekerd. Zes aanwijzingen:

  • Catch it early. Corrigeer ook kleine zaken. Dat voorkomt dat ze groot worden en houdt het voor iedereen gezellig. Wanneer je boos wordt, was je te laat.
  • Value purpose over power. Instructies gaan niet over wat jij als docent wil, maar wat goed is voor de leerling. “Als je snel gaat zitten, hebben we meer tijd voor de les”.
  • Thank you. “alsjeblieft” en “bedankt” horen bij gewone omgang. Ook in de klas. En die maken correcties ook gewoon.
  • Use universal language. Variatie op Value over Purpose. Probeer duidelijk te maken dat leren een teamsport is. “We leren met elkaar, dus doe mee” in plaats van “ik wil dat je meedoet”.
  • Bright face. Een positieve blik, ook in gezichtsuitdrukking werkt het best. Maakt ook duidelijk dat een correctie niet betekent dat de werkrelatie verstoord is.
  • Use your confirmation glance. Na een instructie, correctie, ga wat anders doen maar check (kort) daarna dat het gebeurt. Het geeft de leerling de kans om op een eigen moment het goede te doen.

Vertaling

In de vertaling “100% rustig, tactvol en beslist”. Waar de 100% vandaan komt.. De vertaling is wat scherper, eenduidiger geformuleerd dan het origineel.

Wat ik doe

Heldere instructies in een neutrale toon, positief geformuleerd en met behoud van werkrelatie. Het is elke dag een uitdaging die mij steeds beter af gaat. Wat ik van deze techniek leer is om het zo te formuleren dat het om het leerklimaat, om de hele klas gaat en niet om wat ik zo nodig iets wil.

Technique 57: Art of the consequence

Straffen. Docenten ontkomen er niet aan. Correcties, maar dus ook straffen, zijn er niet omdat je tiran in de klas bent, maar omdat je een bepaald leerdoel wilt bereiken. Daarmee maak je ook duidelijk dat je om een leerling geeft.

Principles of the effective consequence
  • Incremental. In Nederland heet dit de escalatieladder. Klein vergrijp, kleine straf. Dit voorkomt ook dat een straf niet opgelegd wordt, omdat het vergrijp niet in verhouding is.
  • Quick. Gebeurtenis en straf horen elkaar snel op te volgen. Dan is direct duidelijk dat het gedrag ongewenst is, maar ook dat het incident snel afgesloten is.
  • Consistent. Als dit, dan dat. En dat steeds. Inconsistentie nodigt uit om de regel te testen, of maakt onduidelijk wat op welk moment het gewenste gedrag is. Wat voor leerlingen verwarrend is.
  • As private as Possible. Een straf is geen openbare schandpaal.
  • Depersonalized. Benoem de ongewenste actie, niet de persoon. “dat was een domme actie” in plaats van “doe niet zo dom”. Het is subtiel.
Notes on delivery

En dan leg je een straf op, hoe dan?

  • Use a bounce-back statement. Geef een consequentie, maar direct ook het gewenste gedrag waar de leerling aan kan (moet) voldoen. “Als je je hand opsteekt, krijg ook jij de beurt”.
  • Maintain the pace. Beschrijf kort hoe je het wel hebben wilt.
  • Get back on track. Ga zo snel mogelijk verder met de les. Maak van een incident geen preek die de les onderbreekt.
Consequence or correction?

Altijd lastig. Wanneer ga je over tot straffen? Wat zijn de punten om op te letten?

  • Persistence and repetition. Gebeurt het incidenteel of is het voortdurend?
  • Degree of disruption. Verstoort het het leren van anderen?
  • Motivatie. Wat is de reden? Is het uitdagen van de docent?
Self-checking

Het zijn veel punten om over na te denken. Het uitgangspunt moet zijn, dat leerlingen verantwoordelijk zijn voor hun eigen gedrag. Dan leren ze ook de consequenties van dat gedrag te accepteren en hun eigen weg te vinden en volwassen te worden (Bennett, 2021). Checkpunten zijn dan de hiervoor genoemde punten.

Maar ook: heb ik de verwachtingen die ik heb wel besproken of aangeleerd?

What comes after

In een kader bespreekt Lemov de opvolging. Die start met de uitleg over de straf en waarom je die gegeven hebt. “je verstoorde de les, daar heb jij en de klas last van”. Kalm en zakelijk. Daarna: onderwijs het gewenste gedrag. In uitleg of in oefening. Geef woorden voor het ongewenste gedrag, dan wordt het ook beheersbaar voor de leerling.

Vertaling

In vertaling is dit “100% straffen met beleid” geworden.

Wat ik doe

Straf zoveel mogelijk voorkomen. En als straf leerling laten nadenken over het gewenste gedrag. Het opstel over “praten in de les”, “meedoen bij wiskunde” is een favoriete.

Technique 58: Strong voice

Deze techniek gaat over stemgebruik en houding. Lastig om te beschrijven. Lemov bespreekt daarom uitgebreid de video’s. Vooraf meldt hij dat het niet direct over een strong voice gaat, maar over standvastigheid, overwicht. Er worden zes principes besproken.

  • Shift your register. Aanwijzingen hebben een andere tone of voice dan uitleg. En bij aanwijzingen wil je overwicht uitstralen. Hoe je staat, waar je staat, wat je zegt moet uitstralen “dit is een opdracht”. En dan weer terug naar de wat lossere stem voor uitleg en gesprek. Lemov noemt dit een register shift. Belangrijk hierbij is dat je jezelf bewust bent van het register waar je in praat en dat je duidelijk wisselt van register zodra je overgaat van een opdracht naar inhoud.
  • Show both shoulders / Stand still. Wanneer je een opdracht geeft, sta er. Maak je wat groter. Doe ook maar één ding tegelijk. Een opdracht geven en rondlopen maakt duidelijk dat de opdracht eigenlijk niet zo belangrijk is.
  • Use Economy of Language. Wees kort en duidelijk.
  • Quiet Presence. Stilte, gewoon of zelfs zachtjes praten zijn sterke middelen om de les naar je hand te zetten. Door uitleg heen praten is altijd een no-no, maar ook andere zaken die hinderen of afleiden zijn dat ook.
  • Self interrupt. Onderbreek jezelf wanneer het niet gaat zoals je wilt.
  • Time and place. Alles heeft een tijd en een plaats. En een verstoring hoort niet in de les en wordt daarom ook na de les besproken.

Vertaling

In de vertaling heet deze techniek “Overwicht”. De uitgebreide bespreking van de filmpjes is weggelaten.

Wat ik doe

De elementen van Strong Voice pas ik permanent toe.

Terugblik op het hoofdstuk

In dit hoofdstuk de technieken die ik als stagebegeleider uitgebreid met stagiairs heb besproken. Je moet ze leren zien en onder woorden brengen, voordat je zelf aan de slag kan om je hierin te verbeteren. Dat het veelal om technieken gaat die “lesgeven moet in je zitten” probeert te demisitificeren is lovenswaardig. Immers, lesgeven is een ambacht, een kunde, geen kunst.

Lemov legt regelmatig de nadruk op het zo privé mogelijk corrigeren dan wel straffen. Hier denk ik toch anders over. Een correctie of straf treft niet alleen de betrokken leerling, maar is ook een boodschap aan de klas, namelijk: dit is de regel, dit de consequentie. En die geldt voor iedereen.