In zijn boek “Teach like a Champion 2.0” bespreekt Lemov maar liefst 62 technieken voor beter lesgeven. In een onregelmatig verschijnende serie ga ik er een aantal langs. Wellicht alle 62.
Excavate Error wordt in het boek kort weergegeven met: Stort je op fouten: bestudeer ze efficiënt en effectief, zodat je beter begrijpt waar leerlingen het lastig vinden en hoe je daar het beste mee om kunt gaan.
Excavate Error
“Je bent op school om fouten te maken” en “van je fouten kan je leren”. Ik zeg het elke dag, elke les en meen het met hart en ziel. Maar hoe maximaliseer je nu de opbrengst van dat leren voor de leerling? We hebben immers een werksfeer die fouten maken toelaat, nu moet er nog van die fouten geleerd worden. Daar gaat deze techniek over.
De focus van de bespreking ligt in het klaslokaal. Lemov verwijst kort naar bijvoorbeeld toetsanalyses, maar werkt dat hier niet uit. Hij beschrijft in deze techniek drie grote lijnen van aanpak:
- Assess and Move
Wanneer je iets aan het uitleggen bent, ontdek je met regelmaat dat enkele leerling zaken nog niet helemaal helder heeft. Ondanks dat dat het geval is, ga je gewoon door. Later, tijdens het zelfstandig werken, pak je een momentje verlengde instructie. Je roept de leerling bij je en ga je in op die fout. Er is dan dus sprake van een enkele leerling die buiten het oog van de rest van de klas, even extra instructie/uitleg krijgt. - Light Excavation
Light Excavation noemt Lemov de aanpak waarbij je een fout signaleert en kort klassikaal bespreekt. Meestal zijn dit fout(jes) die je wel ziet aankomen, maar waar je alleen tijd voor maakt wanneer ze zich voordoen. - Deep Excavation
Van Deep Excavation is sprake wanneer je een fout echt helemaal bespreekt. Lemov beschrijft uitgebreid het voorbeeld waarin het gaat om het afronden op honderdtallen van een getal. Alle mogelijke antwoorden inventariseren, analyseren en uiteindelijk met de leerlingen de juiste uitkomst vaststellen is dan een Deep Excavation aanpak.
De drie aanpakken zijn in de afbeelding kort weergegeven. Lemov sluit de bespreking van deze drie verschillende aanpakken af met de opmerking dat er niet één beste is. Deep Excavation maakt van elke fout een groot gespreksonderwerp. Dat is natuurlijk niet altijd nodig. En wanneer je elke fout aanpakt met individuele verlengde instructie, kan het zijn dat je het verhaal erg vaak moet doen. Wissel af, kijk wat in die specifiek situatie de beste aanpak is en doe dat, is dan ook het advies.
Filmpjes
In het filmpje zien we het voorbeeld van het afronden van een getal op honderdtallen kort uitgewerkt. Ook zien we hoe er bij de bespreking van een meerkeuze-vraag alle alternatieven besproken worden, ook de foutieve.
Wat doe ik zelf?
Leerlingen vinden het niet altijd prettig wanneer een fout onderwerp is van Deep Excavation. Eén van de eerste acties die ik doe is dan ook om te inventariseren hoe breed de gemaakte fout leeft. Dat is ook het moment dat er besloten moet worden tussen een Light en een Deep Excavation. Leerlingen zien dan dat ook klasgenoten diezelfde fout gemaakt hebben. Daarna kan het doorspreken van de verschillende aanpakken beginnen. Bij mij krijgt dat meestal de vorm van een onderwijsleergesprek waarbij een groot aantal leerlingen om input gevraagd wordt. Vragen, antwoorden doorgeven aan een klasgenoot om te verbeteren, terug naar degene die de vraag nog niet goed had enzovoort. Dit zodanig dat het probleem in de volle breedte besproken wordt, alle alternatieven op het bord staan en dan toewerken naar een conclusie. Hierbij maak ik (bij een wiskundig probleem), vaak expliciet onderscheid tussen de te nemen stappen (in bijvoorbeeld een berekening) en de uitkomst van het rekenwerk. Dat laatste laat ik meestal door een paar snelle rekenaars doen. De vraag die ik het meeste stel in zo’n onderwijsleergesprek is of het gegeven antwoord nog verbeterd kan worden.
Belangrijk hierbij is dat er een werksfeer is, waarbij het noemen van een vermoeden of alleen maar een begin van een antwoord, goed genoeg is. Met veel korte vragen aan veel verschillende leerlingen ontstaat er een soort groepsgesprek over het onderwerp, waarbij ieder een klein stukje van de aanpak of oplossing aandraagt. Door steeds terug te gaan met de vragen naar degenen die het nog niet goed hadden, voorkom je dat deze leerlingen denken “ik heb een vraag gehad, nu kan ik wegzakken”.
Aarzelingen
Hoewel ik de drie aanpakken bijna elke les probeer te gebruiken, is er bij nadere beschouwing een grote valkuil. De slogan is wel: alles wat aandacht krijgt, groeit. Door fouten uitgebreid te bespreken loop je het risico dat ook die beklijven. Iets ont-leren bestaat helaas niet en afleren kost erg veel moeite. Deep Excavation kan ook de uiting krijgen van min of meer zoekend een probleem exploreren en dan (bewust of onbewust) doodlopende oplossingspaden inslaan. Zo’n doceerstijl ligt niet alle leerlingen.
Deep Excavation veronderstelt niet alleen grondige kennis van de stof, maar nog meer, grondige kennis van waar de belangrijke fouten gemaakt worden. Dan kom je uit bij docenten die al een aantal jaren een bepaald onderwerp onderwezen en besproken hebben.
Meer lezen:
- Doug Lemov kan je volgen op Twitter: @Doug_Lemov
- De Nederlandse editie vind je bij de uitgever, CED-groep.
- De originele Amerikaanse editie is o.a. verkrijgbaar bij Bol.com.
- Over TLAC is een blog.
- Eerdere afleveringen vind je door op dit blog de tag “Teach Like a Champion” te kiezen.
1 Pingback