In zijn boek “Teach like a Champion 2.0” bespreekt Lemov maar liefst 62 technieken voor beter lesgeven. In een onregelmatig verschijnende serie ga ik er een aantal langs. Wellicht alle 62.

Culture of Error wordt in het boek kort weergegeven met: Creëer een situatie waarin leerlingen zich veilig voelen om fouten te maken en daarover in gesprek te gaan. Het stelt je in de gelegenheid om fouten te herstellen ivp tijd te besteden aan het speuren naar fouten.

Culture of Error

“Je bent op school om fouten te maken” en “van je fouten kan je leren”. Uitspraken die ik mijzelf (af en toe) hoor maken. Hoe belangrijk dat is, blijkt steeds weer. Toch zijn er altijd  leerlingen die fouten het liefst verbergen. Voor zichzelf, voor ouders, maar zeker ook voor de docent. In een sfeer waar het wijzen op fouten niet kan, blijven uiteindelijk ook de fouten of vergissingen van de docent zonder reactie, wat voor de leerlingen een ernstige hinder is.

Voorgaande technieken waren zelfs juist gericht op het vinden van fouten. Hoe mooi zou het zijn wanneer je niet op jacht hoeft naar fouten maar dat leerlingen zich vrij voelen om naar voren te brengen wat zij denken waar het om gaat (of het nu de oplossing van een kwadratische vergelijking is of de essentie van de Verlichting). En dat in een leeftijdsfase waarin de sociale plek alles dominerend is.

Hoe maak je nou zo’n werksfeer? Lemov bespreekt vier thema’s om deze techniek te bevorderen.

1. Expect Error

Natuurlijk verwacht je als docent dat leerlingen zaken fout doen. Het gaat er om hoe je er mee omgaat wanneer je gelijk krijgt. “ik ben blij dat we deze vergissing nu samen maken” klinkt natuurlijk heel anders als “de meestgemaakte blunder is wel ..”. Zo zout wordt het meestal niet gegeten, maar onzorgvuldig gekozen woorden kan zo’n boodschap doen aankomen als een mokerslag.
Wanneer je er vanuit gaat dat er fouten gemaakt worden, is het ook niet meer dan logisch om bij een gegeven antwoord (al dan niet correct) te informeren naar alternatieven. Net zolang totdat er geen alternatieven meer genoemd worden. Om daarna pas de antwoorden te bespreken.

2. Withhold the Answer

Door aan alle antwoorden aandacht te besteden, is de boodschap aan de leerlingen, dat elke gedachte het bespreken waard is. Wanneer nog niet bekend is wat het goede / beste antwoord is, blijft het voor alle leerlingen zaak om de bespreking te volgen. Bij een meerkeuze-vraag worden dan alle antwoorden (A, B, C, D) besproken. Lemov verwijst hier naar een docent die aan een leerling vraagt om een specifiek antwoord te verdedigen, ook al is dat niet het correcte. Open vragen zijn in een gesprek veelal weer te geven in een beperkt aantal kernwoorden en kunnen dan op eenzelfde manier besproken worden.

3. Manage the Tell

Dit staat voor “pas op je onbewuste signalen!”. Lemov vraagt aandacht voor alle verborgen signalen die je als docent geeft over de kwaliteit van de reactie van een leerling. En dat kan héél subtiel zijn. Zet je een pas vooruit in het lokaal wanneer er een goed antwoord gegeven wordt? En niet bij een fout? Leerlingen leren dit soort signalen herkennen, soms onbewust.

4. Praise Risk-Taking

Hoe vaak nodig je een klas uit om maar een wild idee los te laten op een vraag? En hoe reageer je dan? Lemov wijst op het belang dat je dan ook het noemen van het wilde idee moet benoemen en becomplimenteren. Om dat mogelijk te maken moet er in de klas ook al gelden dat negatief reageren op fouten of bolleboos-gedrag niet toegestaan is.

Filmpjes

In de filmpjes bij deze techniek zie je vooral de wijze waarop het bespreken van het juiste antwoord (bij wiskunde en scheikunde), uitgesteld wordt. Daarnaast een heldere interventie waarbij de docent een leerling terechtwijst op het uitlachen van een klasgenoot.

In de Amerikaanse klaslokalen staat een projector waarmee bv een schrift geprojecteerd kan worden. In één van de filmpjes projecteert de docent verschillende antwoorden van verschillende leerlingen als serieuze opties om uiteindelijk bij het correcte antwoord uit te komen. Dit zou bv met een AppleTV en een iPad goed kunnen, maar dat is dan wel even oefenen.

Wat doe ik zelf?

Dit is een belangrijke, maar lastige techniek. Duidelijk is wel dat het hier (ook) om subtiliteiten gaat: leerlingen zien aan je houding, je gezichtsuitdrukking of het al dan niet dicht doen van een bordstift of hun reactie gewaardeerd wordt en hoe dan wel. Geïnspireerd op eerdere technieken ben ik begonnen met de vraag naar “verbetering” van het antwoord, in plaats van het corrigeren. Het uitspreken van mijn waardering voor het stellen van een basale vraag (“domme vraag” denken klasgenoten vaak) enz. Of het helpt? Mijn leerlingen krijgen steeds minder schroom om vragen te stellen. En dat maakt het belang van deze techniek goed duidelijk.

Het boek Teach Like a Champion 2.0 is verkrijgbaar in het het Engels en het Nederlands.